Một trong nhiều cửa hang
Núi Mo So – nằm trên địa bàn ấp Ba Núi, xã Bình An, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang. Mo So theo tiếng Khmer có nghĩa là đá trắng. Nơi đây là căn cứ cách mạng trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ xâm lược, có giá trị to lớn về lịch sử, giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước cho toàn dân, nhất là thế hệ trẻ.
Tại đây, các hang động được đặt theo từng đơn vị bộ đội trú đóng trong thời kỳ Kháng chiến chống Mỹ: Hang Quân Y, Hang Kinh Tài, Hang Cơ Yếu, Hang Giao Liên, Hang Huyện Đội, Hang Huyện Ủy, Hang Công Binh, Hang địa phương quân…
Hang Quân Y: Đây là hang động sở hữu vẻ đẹp, độc đáo, bậc nhất tại núi Mo So. Lòng hang rộng lớn có sức chứa từ vài chục người, thậm chí có thời điểm chứa cả trăm người. Sở dĩ, hang động có tên Quân Y, bởi trong thời kháng chiến chống Mỹ, nơi đây được biết đến với vai trò bệnh viện dã chiến, cứu chữa thương binh của các đơn vị.
Rời khỏi hang Quân Y, tới hang Kinh Tài: Nơi đây, là cơ quan quản lý, cung cấp tiền bạc, thực phẩm…của các đơn vị bộ đội đóng quân tại đây. Với chiều sâu hun hút trên 100m và có xu hướng mở rộng dần. Trên vách hang, trần hang là những cột thạch nhũ to lớn với nhiều hình thù khác nhau. Lan tỏa trong lòng hang là dòng suối mát lạnh bắt nguồn từ mạch nước ngầm. Thỉnh thoảng quý du khách sẽ bắt gặp đàn dơi tung cánh chao lượng dưới luồng sáng của Giếng Trời từ hang Quân Y chiếu rọi khiến cảnh vật thêm lung linh, huyền ảo.
Đi sâu vào trong, ta bước tới hang Cơ Yếu và điểm cuối là hang Giao Liên, nơi bộ đội ngày xưa dịch các thông tin liên lạc, cơ mật của đơn vị và mọi thông tin sẽ chuyển giao cho các anh chị giao liên.
Đi vào tâm núi Mo So, nơi đây được ví như một thung lũng bí mật với khoảng rộng, mặt đất bằng phẳng, lồng lộng trời mây, các vách núi lô nhô bao bọc chẳng khác nào kiến trúc đấu trường La Mã thời trung cổ. Vùng thung lũng này, trước kia là rừng tràm và đã bị địch rải bom hủy diệt. Ngày nay, được nhân dân quanh vùng trồng dừa và cây bàng che bóng mát.
Di chuyển về phía Đông, ta gặp hang Công Binh, nơi bộ đội sản xuất, sửa chữa trang thiết bị, vũ khí gài phá bom mìn trong thời kỳ kháng chiến. Cũng tại đây có con đường độc đạo xuyên lòng hang là nơi ta đánh địch vào ban đêm, khi địch ngủ trên võng ta dùng lựu đạn ném vào khiến lực lượng của địch tổn thất rất nhiều.
Tại hang Huyện Đội: Nơi đơn vị bộ đội, bộ đội của Huyện trú đóng. Hang Huyện Ủy: Nơi làm việc của các lãnh đạo như: Bí thư, các Phó bí thư…của Huyện. Bảo vệ cơ quan đầu não là các đơn vị bộ đội chiến đấu như: Trung đoàn 61, Địa phương quân…
Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975), Mo So trở thành căn cứ quan trọng của Huyện ủy Hà Tiên. Đây cũng là điểm chốt quan trọng trên tuyến đường 1C chi viện vũ khí đạn dược từ Bắc vào Nam, thông qua tỉnh Campốt (Campuchia) về U Minh Thượng.
Với vẻ đẹp kì vĩ cùng giá trị lịch sử to lớn, vào ngày 13 tháng 02 năm 1995, Bộ Văn hóa -Thông tin, nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xếp hạng Mo So là Di tích lịch sử và thắng cảnh cấp quốc gia, tại Quyết định số 188-QĐ/BT.
Tham khảo: https://www.wowweekend.vn/vi/blog/Kham-pha-hang-Mo-So-huyen-bi-365